Onlangs vond in Austin, Texas, tech-conferentie South by Southwest (SXSW) plaats. Enrise was erbij en praat je bij over drie topics die opvielen tijdens de 2014-editie: privacy en de rol van de overheid, de next step met bitcoin en over de sleutel tot succes met het werk dat je maakt. In dit eerste blog neemt Danny de Graaf je mee op reis door het veranderende online privacylandschap.

PRIVACY: HET DOEL EN HAAR MIDDELEN

Tijdens ons bezoek aan SXSW in Austin heb ik talks bijgewoond met uiteenlopende onderwerpen. Toch hadden deze talks twee zaken gemeen: De onderwerpen waren tech-gerelateerd (duh) en er was de opvallende rode draad over privacy en de rol van de overheid op gebied van regulatie op nieuwe en bestaande technieken. De discussie over privacy hadden we vorig jaar ook al na het openbaar maken van duizenden documenten door verschillende klokkenluiders (Bradley (Chelsea) Manning, Edward Snowden & Julian Assange), maar daaraan onlosmakelijk verbonden is de rol van de overheid. De discussie die nu momenteel gevoerd wordt is een zware: heeft een centrale overheid nog toekomst? Dienen de overheden die via een democratie zijn aangesteld nog wel in het belang van de mensen? Vertegenwoordigt de overheid nog wel de stem van het volk?

Begrijp me goed, ik geloof absoluut in de grondbeginselen van de democratie, echter zijn de huidige overheden die democratisch verkozen zijn (by the way: ook die niet democratisch verkozen zijn) direct verwant aan overheidsorganen die op dit moment ter discussie staan, zoals de verschillende inlichtingen- en veiligheidsdiensten (FBI, CIA, NSA, en zelfs onze AIVD).

KLOKKENLUIDERS

JULIAN ASSANGE

De eerste talk die ik bijwoonde, was die van Julian Assange. Na een – voor Nederlandse begrippen – gigantische wachtrij, liep de grote conferentiezaal in no-time helemaal vol met bezoekers, journalisten en zelfs agenten die aan de zijkanten waren opgesteld om het geheel te overzien. Assange was uiteraard niet fysiek aanwezig, hij verblijft momenteel in Londen op de Ecuadoriaanse ambasade. Assange vergeleek zijn leven met iemand die gevangen zit. Met permanente bewaking verblijft hij in een kantoortje dat in vieren is gedeeld met slaapkamer, badkamer, zitgedeelte en keuken. Hij beschikt over een internetverbinding, een telefoon en ontvangt regelmatig bezoek.

Het live Skype-gesprek verliep niet geheel probleemloos. Het zou een vraag- en antwoordsessie worden, maar na ruim tien minuten bleek dat Assange geen audio meer doorkreeg. Door deze technische hapering werd het meer een speech van een uur door Assange.

Assange beweerde in zijn gesprek dat data van vrijwel iedereen verzameld wordt. Er zijn geen aanwijzingen dat de veiligheidsdiensten naar aanleiding van de recent uitgelekte documenten en de discussies die daaruit ontstonden, anders gaan handelen. Assange was van mening dat de NSA een “boeven-organisatie” is geworden: te groot en teveel macht om tot stoppen gedwongen te worden. Hij gaf aan dat de huidige president die een hervorming beloofd heeft, bij de veiligheidsdiensten (en met name de NSA) geen schijn van kans zou hebben om dit te volbrengen. Op het moment dat Obama met concrete plannen voor deze hervorming komt, zou NSA de media kunnen voorzien van allerlei viezigheid aan het adres van de president, waardoor deze aan onderzoeken door het congres zou worden onderworpen. Het zal in zo’n geval een kwestie van tijd zijn voordat de president beschuldigd wordt van een crimineel vergrijp en daardoor afgezet zou worden.

Volgens Assange zijn onze levens binnen korte tijd onlosmakelijk verweven met het internet en leven we in een wereld die we niet meer goed begrijpen. De veiligheidsdiensten houden teveel informatie achter. We hebben geen benul van wat er allemaal speelt, dus hebben we geen compleet beeld meer van ons leven. Doordat de informatie die wel vrijgegeven wordt speciaal geselecteerd is, leven we in een soort Truman Show. “Alles wordt gedirigeerd”, luidt het oordeel van Assange.

EDWARD SNOWDEN

Na de weinig positieve woorden van Assange, deed ook “Enemy of the State” Edward Snowden een duit in het zakje. Enkele dagen later sprak hij de conferentiebezoekers toe via een haperende, maar geluidstechnisch goed te volgen Google Hangout die zich door maar liefst zeven proxies moest werken vanuit Rusland. Hij blijft daar tot augustus 2014. Daarna vertrekt hij naar Ecuador waar hij asiel aangevraagd heeft.

Deze talk was ondanks het stroeve beeld kwalitatief beter dan enkele dagen geleden met Assange. Nu was er sprake van een echte dialoog tussen Snowden, de presentatoren en zelfs het publiek (vragen konden getweet worden met de hashtag #AskSnowden). Op de achtergrond in het beeld van Snowden was heel slim een deel van de “The United States Constitution” gemonteerd, met het kenbare “We the people of the United States” duidelijk zichtbaar. De zaal zat tot aan de nok toe vol en er waren duidelijk meer mensen dan bij het praatje van Assange. Het geschetste beeld van Assange echode door bij de talk van Snowden. Ook de agenten waren weer van de partij…

Snowden werd een week voor zijn ‘optreden’ op SXSW nog beschuldigd door de directeur van de NSA, General Keith Alexander, van het opzettelijk verzwakken van het Amerikaanse cyber-defense program. Eén van de eerste zaken die hij besprak was deze aantijging.

Snowden gaf aan dat deze beschuldiging precies de kern raakte van datgene waarvoor hij zijn kruistocht loopt. “Deze zaken (het lekken van documenten) versterken juist onze veiligheid en verbeteren onze manier van communiceren, niet alleen in de VS, maar over de hele wereld!” aldus een verbeten Snowden. De mensen, de wereldburgers, worden namelijk bewuster van hun vrij toegankelijke communicatie door veiligheidsdiensten op het internet.

We moeten bepaalde zaken herzien en ons afvragen: met wie deel ik mijn gegevens? Waarom gebruik ik deze tools en wat wordt er over mij verzameld? Als voorbeeld werden Android als grootste mobiele OS en Chrome als meestgebruikte browser aangehaald. Beiden worden ontwikkeld door een commercieel bedrijf dat daarmee toegang heeft tot ongelofelijk veel data over ons. En zolang die handige tools en besturingssystemen gratis blijven, kun je er vanuit gaan dat jouw gegevens gebruikt worden voor andere doelen dan die jij er mee hebt.

Snowden zei verder dat het moeilijk is om het publiek op te voeden over de noodzaak van het beveiligen van privé-informatie. Probeer jij je oma er maar toe te bewegen dat ze alles zoveel mogelijk via SSL-beveiligde verbindingen moet doen of via een tool als TOR. Volgens Snowden moeten bedrijven hierin meer het voortouw in nemen. Als voorbeeld nam hij Google en Facebook die in hun privacy-instellingen de optie hebben om te verbinden via SSL. Deze optie is standaard deactief terwijl hij van mening is dat dit natuurlijk standaard aan moet staan. Dus niet als optie ergens op het veertiende tabblad onderaan… Developers van de grote online bedrijven in wie wij ons vertrouwen stellen, moeten zich meer richten op de gebruiksvriendelijkheid rond de privacy-settings. Tevens moeten de bedrijven die hun geld verdienen met specifieke gebruikersinformatie, deze alleen opslaan voor de tijd die nodig is om hun doel te bereiken. Snowden gaf als voorbeeld dat hij het slachtoffer was geworden van hacking. Het paspoort van Snowden is onlangs gelekt, op internet gezet en was afkomstig van een professionele organisatie. Snowden had het paspoort zelf via een webformulier geüpload, maar dat was in 2010, vier jaar geleden! Waarom is dit in 2014 nog terug te vinden op een webserver?

Zelfs als je denkt dat privacy voor jou niet zo’n issue is (“Van mij mogen ze alles weten, ik heb niets te verbergen”, hoor je veel), dan nog zou je je zorgen moeten maken. Je weet immers niet wat er over enkele jaren met jouw data gebeurt. Een overheid in de toekomst kan hele andere wetten hanteren die je nu nog niet kunt voorzien. Edward Snowden adviseerde ons jezelf te verplichten om al je gegevens te encrypten: je online-activiteiten én je harde schijf. Ben je echter al doelwit van bijvoorbeeld de NSA, dan heb je geen schijn van kans, luidt zijn oordeel. Hoe goed je je zaken ook hebt beveiligd.

Afsluitend gaf Snowden mee dat ondanks dat hij nooit meer kan terugkeren naar zijn thuisland, hij absoluut geen spijt heeft: “Regardless of what happens to me, this is something we had a right to know”.

AFTERTHOUGT

Conspiracy theories, spionerende overheidsdiensten, afluistertechnieken; ze horen thuis in een boek van Tom Clancy. Niet in ons dagelijks leven. Toch is het niet langer fictie, maar realiteit en er zijn duizenden documenten die dit bewijzen. Buiten deze documenten hebben we ook nog de mensen die hun normale leven hebben opgegeven om ons dit geheim te delen.

Hoe nu verder? Heeft een centrale overheid zoals we die nu kennen nog toekomst? Vertegenwoordigt zij nu echt de stem van het volk? Ik zeg nee. In ieder geval voor een gedeelte. Nu internet serieus deel uitmaakt van ons leven gaan de zaken snel. Bloedsnel. Nieuwe technieken vinden hun weg naar de consument met een onvoorstelbare snelheid en de regelgevers hebben grote moeite om hun wetten aan te passen op die ontwikkelingen. Daar komt bij dat de huidige wetgeving grotendeels stamt uit de tijd waarin internet nog niet bestond. Dat hoeft niet altijd een probleem te zijn, maar wel op het scheidingsvlak waar de techniek harder gaat dan de regelgeving, denk bijvoorbeeld aan de autonome auto, drones, Google Glass en ontwikkelingen in 3D-printing. Overheidsorganen die belast zijn met het technologie- en privacyvraagstuk zijn te groot, te log en gebouwd op een verouderd model dat niet in staat is om zich ‘agile’ te bewegen in deze nieuwe wereld.

Door onduidelijkheden op het gebied van privacy en andere regelgeving, ontplooien nieuwe technieken zich bovendien minder snel. Consumenten en bedrijven willen ze wel, maar durven ze niet meteen te omarmen. Ontwikkelaars durven er bovendien niet te snel mee de boer op omdat men bang is voor een lawsuit die gebaseerd is op de oude wetten die amper nog van toepassing zijn.

Ook veiligheidsdiensten vragen om hervorming. Ze zijn – met NSA in het bijzonder – ooit in het leven geroepen om een land te beschermen tegen het kwaad van buitenaf. Het was tot voor kort geaccepteerd welke middelen deze diensten gebruikten om hun werk te doen. Daar denken we nu anders over. Met de ontwikkeling van het internet zoals we haar nu kennen mag het niet mogelijk zijn dat één enkele dienst over privé-informatie kan beschikken van miljoenen mensen. De meesten daarvan hebben nog nooit één voet gezet op Amerikaans bodem. Hier overtreedt men een maatschappelijke grens, blijkt uit de algemene opinie in de Verenigde Staten. Maar naar het volk wordt niet geluisterd, de overheid ‘weet het beter’. Het huidige politieke systeem werkt in dit geval niet meer.

Hoe kunnen we dit veranderen? Hoe zou dit democratische model eruit moeten zien? Misschien de belangrijkste vraag: hoe krijgen we deze geïnstalleerd op een plek waar men vooral bezig is zichzelf in stand te houden en men allang vergeten is wie men dient?

De overheid luistert naar iedereen. Behalve naar iedereen.