Onlangs vond in Austin, Texas, tech-conferentie South by Southwest (SXSW) plaats. Enrise was erbij en praat je bij over drie topics die opvielen tijdens de 2014-editie: privacy en de rol van de overheid, de next step met bitcoin en over de sleutel tot succes met het werk dat je maakt... In dit tweede blog laat Hermen Heinen zien op welke manier bitcoin ons leven gaat veranderen.

Is Bitcoin the Future of Money?

Met die vraag werd de ‘featured session’ aangekondigd op SXSW Interactive, waar ik namens Enrise voor de derde keer naar af mocht reizen. Ik verwachtte in die sessie een helder antwoord of bevestiging te krijgen van deze belangrijke vraag.

Inderdaad, ik ben een Bitcoin enthousiast. Helaas niet sinds het begin in 2009, toen het concept mij voorgehouden werd door mijn broer. Ik luisterde destijds niet goed en dacht dat het iets te maken had met geld, handelen, koersen, economie, etc. Iets waar ik niet echt geïnteresseerd in ben en ook geen verstand van heb. Mijn interesse werd uiteindelijk gewekt in het voorjaar van 2013 toen goede vriend Dr. Bob er over begon. Zoals gewoonlijk had hij zijn sociaal-politieke invalshoek, maar dit keer was ik gelukkig zo snugger om eens de techniek achter bitcoin onder de loep te nemen. Ik was meteen verkocht.

Geloof me, deze techniek zal op economisch, sociaal en politiek vlak de wereld op zijn kop zetten. Daar valt genoeg over te zeggen en te fantaseren, maar dat zal door mijn geringe kennis op die vlakken enkel beperkt blijven tot een gesprek bij een biertje of goed glas whisky. In dit blog wil ik daarom focussen op de techniek achter de bitcoin. Want als je eenmaal deze technologische revolutie begrijpt, dan zullen de vragen als ‘Is bitcoin de toekomst van het geld?’ in hetzelfde rijtje thuishoren als ‘Zal Internet de wereld veranderen?’

Bitcoin, wat het is

Allereerst wil ik twee zaken scheiden:

1. Je hebt bitcoin als digitale valuta (officiële naam: cryptocurrency)
2. Je hebt bitcoin als technologische infrastructuur (noem het een protocol)

Mijn interesse gaat vooral uit naar dat nieuwe protocol, maar ik zal beide in dit blog belichten.

Bitcoin als techniek

Bitcoin maakt het mogelijk om volledig gedistribueerd een bewijs van eigendom digitaal over te dragen. Dat wil zeggen: iedereen is op de hoogte van elke transactie. Het revolutionaire is dat we dus geen centrale instantie zoals overheden, banken, notarissen, kadasters, etc. meer nodig hebben om ons ‘bezit’ te beheren of te transporteren. Het vertrouwen ligt met bitcoin bij het ‘netwerk’. De werking ervan wordt vaak vergeleken met hoe cash geld werkt in de offline wereld, namelijk: ik kan iets van waarde – briefje van 5 euro – overdagen aan iemand anders, zonder tussenkomst van een bank of andere instantie. Het grote verschil is echter met bitcoin dat iedereen op de hoogte is van deze transactie en dat het briefje van 5 niet nagemaakt kan worden. Bitcoin als waardeoverdrager is dus transparanter en veiliger dan dat we tot op heden kennen.

De echte waarde van Bitcoin en crypto-currency technologie

Bij bitcoin worden alle transacties bijgehouden in een grootboek (de transaction- en blockchain). Dit grootboek wordt niet op één plek bijgehouden of opgeslagen, maar wordt bijgehouden door iedereen in het netwerk. Dus als ik een transactie doe, dan wordt deze transactie gecontroleerd door verschillende ‘nodes’ in het netwerk. Pas als een bepaald aantal nodes het met elkaar eens zijn dat de transactie geldig is, wordt de transactie bijgeschreven in het grootboek en krijgt iedereen in het netwerk een nieuwe versie van dit grootboek.

Onbreekbaar?

De transparantie maakt het systeem theoretisch onbreekbaar. Want stel nu dat ik in het grootboek iets wil aanpassen. Dan kan dat alleen als ik sneller dan alle andere ‘nodes’ in het netwerk de wijziging controleer en accepteer. Daarvoor zou ik minimaal 50% van alle beschikbare rekenkracht nodig hebben, wat me een kans van 1 op 2 geeft. Vergelijk het met inbreken bij een bank: om geld van iemand te stelen hoef ik slechts bij één bank in te breken om dat geld weg te halen. In de bitcoin wereld moet ik simultaan bij minimaal de helft van alle banken de kluis zien te kraken. Onmogelijk, dus onbreekbaar. Naast dat bitcoin het mogelijk maakt om bezit eenvoudig en transparant over te dragen, is dat dus ook nog eens 100% vertrouwd.

Bitcoin als valuta

Op basis van bovenstaand principe is bitcoin als valuta ontstaan. Omdat het digitaal is, kan ik bitcoins in een milliseconde transporteren naar iemand anders aan de andere kant van de wereld. Zonder vertraging, zonder tussenkomst van een centrale instantie, met lage transactiekosten en veilig. Bovendien volledig transparant, want deze transactie is bij iedereen in het grootboek bijgeschreven. Wat een systeem!

Helaas is deze techniek – zoals vaak met nieuwe technologische doorbraken (het internet, anyone?) – het slachtoffer van onbegrip, misverstanden en niet op feiten gebaseerde meningen. Een aantal onduidelijkheden zal ik trachten middels een Q&A sessie wegnemen:

Q: Bitcoin wordt toch alleen gebruikt door criminelen om anonieme transacties te doen?

A: Zonder er woorden aan vuil te maken verwijs ik naar een ironisch bedoeld blog over een andere bizarre innovatie in de financiële wereld, namelijk cash geld. Maar inderdaad: ook bitcoin wordt gebruikt door criminelen. Net zoals de dollar, euro, het internet, etc. Toch is dat nooit een reden geweest om het niet meer te gebruiken… “Ja, maar bitcoin is toch anoniem, dus…” Mag ik u herinneren aan het centrale, voor iedereen openbare grootboek waarin alle transacties in te zien zijn?

Q: Bitcoin is toch helemaal niet veilig? Ik hoor vaak verhalen over gestolen Bitcoins!

A: Hier valt veel over te zeggen en dit kan het beste geïllustreerd worden door het bewaren van bitcoins te vergelijken met je eigen portemonnee. Om die reden heet het stukje software dat je gebruikt om je bitcoins te bewaren ‘wallet’…:

• Als je je portemonnee kwijtraakt, ben je ook het geld kwijt wat erin zit. Je moet dus goed op je ‘wallet’ letten die je op een bepaalde computer hebt geïnstalleerd. Computer gestolen of een crash? Dan ben je je bitcoins kwijt. Gelukkig heeft bitcoin wel iets wat je met cash geld niet kan doen: je kan een backup maken. Doen! Daarnaast kan je je ‘wallet’ beschermen met een wachtwoord. Iemand kan dus jouw wallet hebben, maar hem dus vervolgens niet openmaken. Doen! Je krijgt daarmee je bitcoins niet terug, maar de dief zal er zonder wachtwoord niets aan hebben en wellicht minder geneigd zijn de ‘wallet’ überhaupt van je te stelen.
• Loop niet te koop met je portemonnee. Dat doe je ook niet als je gaat winkelen, want een zakkenroller kan je portemonnee ongemerkt stelen. Als je dus bitcoins bewaart op je computer, zorg dan goed dat andere mensen geen controle kunnen krijgen over je computer en op die manier jouw bitcoins uit gaan geven.
• Je stopt, op uitzonderingen na, niet je hele vermogen in je portemonnee. Doe dat dus ook niet met bitcoins! Verdeel ze over meerdere wallets die op meerdere plekken staan.
• Pas op bij wie je je ‘geld’ in bewaring geeft. We kennen natuurlijk onze banken die ‘voorbeeldig’ omgaan met ons geld, maar in principe houdt niets mensen tegen om er met jouw geld, wat je in goed vertrouwen bij hen gestald hebt, mee vandoor te gaan. Datzelfde geldt voor bitcoins: zet je ze op een website, zodat je er bijvoorbeeld mee kan handelen, zorg dan dat je deze partij vertrouwt en besef dat deze partij er met jouw bitcoins vandoor kan gaan. Doelbewust of middels een faillissement. Onlangs is dit nog gebeurd met Mt. Gox.

Daarom moeten overheden helpen met regulering, wetgeving en controle van bedrijven die zich met bitcoin bezig houden. Net zoals de AFM bij financiële instellingen doet. Of de SGR doet voor reisbureau’s.

Dus ja, door verlies of diefstal kun je je bitcoins kwijtraken. Precies zoals je met cash geld kan overkomen, maar met de voordelen van back-up en wachtwoordbeveiliginging om je bezit te beschermen.

Q: Bitcoin is toch gevaarlijk en onvoorspelbaar omdat de waarde alle kanten op schiet?

A: De waardefluctuatie van de bitcoin is inderdaad nogal groot over de afgelopen 3 jaar, maar dat zal minder fluctueren als het gebruik ervan toeneemt. De plotselinge fluctuaties zijn met name toe te schrijven aan transacties van ‘whales’ die grote hoeveelheden bitcoins kopen of verkopen. De invloed hiervan is relatief groot op de nu nog kleine bitcoinmarkt.

Zie de fluctuaties niet als bezwaar om nu al bitcoins te accepteren voor geldige betaling in je webshop. Door bijvoorbeeld gebruik te maken van een dienst als Bitpay kan je alle prijzen in je webshop automatisch laten aanpassen aan de huidige koers. Na betaling met bitcoins kan je deze direct tegen diezelfde koers op je rekening laten storten in bijvoorbeeld euros. En dat tegen maximaal 1% transactiekosten in plaats van minimaal 2.5% transactiekosten voor een creditcard. Doen!

Q: Ja allemaal prima, maar het is technisch nogal complex en volgens mij alleen voor nerds. Gaat dit ooit door iedereen gebruikt worden?

A: Absoluut. Lang niet iedereen begrijpt nu hoe via het SMTP protocol een stukje tekst via internet van de zender bij de ontvanger terecht komt. Toch gebruikt inmiddels jong en oud e-mail. Of moet je voor het bekijken van een webpagina weten hoe HTTP precies werkt? Het is puur een kwestie van tijd voordat bedrijven (zoals Bitpay en coinbase) de bitcointechniek toegankelijk en beschikbaar maken voor het grote publiek.

Bitcoin als valuta is dus een goede eerste logische implementatie van het bitcoinprotocol. Maar de impact zal veel groter zijn. Sowieso gaat het de wereld van alle, door ons vertrouwde, instanties op zijn kop zetten. Denk aan bijvoorbeeld een centraal kadaster. Daarin staat nu beschreven, op 1 plek, wie eigendom is van een stukje grond. Deze informatie zou perfect middels het bitcoinprotocol in een gedistribueerd netwerk opgeslagen kunnen worden. Een transactie van eigendom (huis verkopen?) kan veilig van de ene naar de andere persoon gaan, zonder dat het kadaster of een notaris hier aan te pas hoeft te komen. Deze toepassing geldt voor alle instanties waarin centraal eigendommen worden geadministreerd, zoals aandelen, domeinnamen en kentekens. Of wat dacht je van auteursrechten…

ONLINE BETALINGEN ZULLEN VERANDEREN

Ik verwacht dat bitcoin als valuta zeer efficiënt zal werken in een internetomgeving voor het doen van online betalingen. Momenteel wordt daarvoor veelal de creditcard gebruikt, maar die is ontworpen voor de offline wereld. Om drie belangrijke voordelen te noemen van bitcoin ten opzichte van onze huidige creditcards:

1. De transactiekosten van bitcoin liggen vele malen lager dan dat van de creditcard en is derhalve ook geschikter voor het doen van zogenaamde ‘micropayments’. Dat zal nieuwe mogelijkheden en toepassingen op internet (bijvoorbeeld pay-per-view) mogelijk maken.
2. Omdat je alleen een internetverbinding nodig hebt om bitcoin te ontvangen of te versturen, zullen geldtransacties naar veel meer mensen en landen mogelijk zijn. Dus ook naar mensen die geen toegang hebben tot bancaire producten, maar wel beschikken over een internetverbinding. De schatting is momenteel dat meer dan twee miljard mensen in deze categorie vallen.
3. Als je momenteel betaalt met je creditcard, al is het maar een online aankoop van 2 euro, dan ben je genoodzaakt ál je financiële gegevens, inclusief al je persoonlijke (NAW, geboorte, geslacht) gegevens achter te laten in ruil voor iets dat minder waard is dan die persoonsgegevens. Doe je veel aankopen met creditcard, dan zijn er nu tientallen bedrijven die over jouw gegevens beschikken en in principe met deze gegevens ook andere aankopen kunnen doen. Met bitcoin zal dit compleet anders worden, waarbij je net als met cash geld enkel het gevraagde bedrag overdraagt en meer gegevens niet nodig zijn. Een voorbeeld hiervan is AnonymousBitCoinDomains.

Nadelen van bitcoin

Allemaal voordelen? Nee, ik zie ook wel nadelen hoor:

• De gigantische rekenkracht en het bijbehorende stroomverbruik dat nodig is om het netwerk veilig te houden is niet echt duurzaam te noemen… Aan de andere kant; mocht bitcoin alle bestaande online betaal- en transactiesystemen vervangen, dan kunnen een heleboel oude systemen uitgezet worden…
• Personen en bedrijven die deze rekenkracht beschikbaar stellen doen dit momenteel nog voor de ‘block reward’ of anders gezegd; ze krijgen hiervoor nieuwe bitcoins. Dit wordt ‘mining’ genoemd. Echter, er kunnen in totaal maximaal 21 miljoen bitcoins ‘gemind’ worden. Hoewel de laatste bitcoin pas in het jaar 2140 ‘gemind’ zal worden, wordt het steeds moeilijker om 1 bitcoin te ‘minen’ en kan het zijn, afhankelijk van de koers, dat dit niet echt rendabel meer is. Op dat moment zal de ‘miners fee’ op elke transactie worden verhoogd tot een niveau dat we gewend zijn van de creditcardmaatschappijen.

Conclusie: Is bitcoin de toekomst van het geld?

Bitcoin (of een vergelijkbare variant) heeft aanzienlijke voordelen ten opzichte van bestaande betalingssystemen en als je het mij vraagt zeer grote potentie als toekomstig (online) betaalmiddel. Of het uiteindelijk het geld zoals we dat nu kennen gaat vervangen laat ik over aan de economen (waar je overigens pas naar moet luisteren als ze de techniek begrijpen). Maar ik weet zeker: Bitcoin als techniek voor puur digitale waardeoverdracht is gonna rock your world…

Note for nerds: wat ik hierboven allemaal gezegd heb is niet helemaal technisch correct, maar ik probeer een zo goed mogelijk, illustratief, beeld te schetsen van de werking.

Meer weten over bitcoin? Bel of e-mail me gerust. Of lees ook eens het artikel van Henk van Tijen en het artikel in de New York Times van Marc Andreessen. Kun je er geen genoeg van krijgen, zet dan ook deze video van Scott Driscoll op je kijklijst.